Prelekcja ta odbyła się przedwczoraj, 19.01.2015, w ramach cyklu “Historia myśli politycznej”. Miejscem spotkania był Dom Dziennikarza przy Foksal 3/5 w Warszawie. Miało ono się zacząć 0 17:00, lecz najpierw profesor nieco się spóźnił, a potem zepsuł się mikrofon. Chwilę czasu Andrzej Nowak wykorzystał na podpisywanie swych książek, a pani prowadząca imprezę opowiedziała o wykładzie Marka Dyżewskiego na temat chorału protestanckiego. Odbędzie się on w tym samym miejscu w sobotę, 20 lutego o godz. 16:00. Mówiła też o programie obchodów Dnia Żołnierzy Wyklętych. Poprosiła także prof. Nowaka, by wspomniał o odbywającej się 19 stycznia debacie na temat Polski w Parlamencie Europejskim.
Wykład zaczął się o 17:25. Profesor oświadczył, iż biega ze spotkania na spotkanie i nie ma żadnych informacji o PE. Przeszedł potem do właściwego tematu. Zaczął od przypomnienia życiorysu św. Tomasza z Akwinu. Urodził się on na zamku w pobliżu Akwinu w zamożnej rodzinie hrabiego Akwinu. W wieku 5 lat został oddany na wychowanie do klasztoru benedyktynów na Monte Cassino. Później jednak wybrał on studia w Neapolu, gdzie miał okazję zapoznać się z funkcjonowaniem państwa Fryderyka II – pierwszego biurokratycznego państwa Europy. Po pięciu latach, w 1244 przyłączył się do zakonu dominikanów. Studiował potem w Kolonii oraz w Paryżu, a także wykładał w szkole dominikanów w Orvieto. Od roku 1265 wykładał kolejno w Rzymie, Paryżu i Neapolu. Zmarł w 1274, w wieku zaledwie 49 lat Obszerny artykuł na temat Tomasza z Akwinu znajduje się w Wikipedii {TUTAJ}.
Profesor Nowak wyraził szczery podziw dla rozmiarów dzieła, jaki zdołał stworzyć św, Tomasz w stosunkowo niedługim czasie. Największą jego część stanowiła “Summa theologiae” [Suma teologiczna], powstała w latach 1265-1273. O jej rozmiarach świadczy fakt, iż jej pełne polskie wydanie liczy 34 tomy formatu A5 {TUTAJ}. Św. Tomasz jest też autorem wielu innych dzieł. Prof. Nowak omawiał między innymi krótki traktat “O królowaniu” napisany na zamówienie króla Cypru.
W 1260 roku miało miejsce ważne wydarzenie. Zostały bowiem przetłumaczone na łacinę dzieła Arystotelesa. Wybuchł wtedy spór o to, czy są one zgodne z chrześcijaństwem. Doszło do tego, że prace Arystotelesa były nawet dwa razy zakazywane na paryskim uniwersytecie [bez skutku]. Tomasz z Akwinu podjął się syntezy myśli Arystotelesa i teologii chrześcijańskiej [w szczególności poglądów św Augustyna]. To właśnie jest treścią “Summa theologiae”.
Św. Tomasz podziela zdanie św. Augustyna, iż do zbawienia niezbędna jest Łaska Boska. Odróżnia wyraźnie świat duchowy od doczesnego. Ten pierwszy poznajemy za pomocą wiary, ten drugi – rozumu. O świecie duchowym mówi teologia, o doczesnym – filozofia Wikipedia pisze:
“System filozoficzny Tomasza można najkrócej scharakteryzować jako konsekwentne przystosowanie klasycznych poglądów Arystotelesa do treści zawartych w teologicznej doktrynie chrześcijańskiej. Tym sposobem zostały wprowadzone do katolickiej teologii pojęcia aktu i możności, formy i materii, zasada przyczynowego powiązania zdarzeń, rozumienie poznania jako procesu receptywnego, oraz pojęcie dowodu. Według św. Tomasza nie jest bezpośrednio znany umysłowi ludzkiemu ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne. Człowiek rodzi się bez wiedzy i zdobywa ją dopiero w czasie życia. Jednocześnie Tomasz w sposób istotny wzbogaca myśl Arystotelesa; przede wszystkim wprowadza do swojego systemu kategorię istnienia, przez co istotnie modyfikuje całą koncepcję metafizyczną Stagiryty; rozwija także – nieznaną greckiej filozofii – filozoficzną i teologiczną koncepcję bytu osobowego.”.
Profesor Nowak koncentrował się przede wszystkim na poglądach politycznych i etycznych Tomasza z Akwinu. Ten ostatni za najlepszy ustrój uważał monarchię, choć mówił tez o republice. Jeśli chodzi o etykę, to podkreślał ważność wspólnoty, w szczególności wspólnoty etycznej. Profesor zilustrował to przykładem imigrantów muzułmańskich w Niemczech którzy, oderwani od swych korzeni, dopuszczają się rozmaitych przestępstw, zwłaszcza wobec kobiet. Św Tomasz poświęcał też dużo uwagi pojęciu sprawiedliwego prawa i zakresu jego stosowania. Uważał, iż prawo nie powinno ingerować w sumienia ludzi. Swój wykład profesor Nowak zakończył omówieniem dwóch fragmentów “Summy”: o wojnie sprawiedliwej i o warcholstwie, ilustrując je przykładami z bieżącej polityki. Wykład zakończył się o 18:35. Potem były głosy z sali.
W odpowiedzi na jeden z nich profesor opowiedział, o spotkaniu z ministrem Łopieńskim, które odbyło się tuż przed wykładem. Omawiano na nim przygotowania do spotkania Rady Rozwoju Narodowego w sprawie polityki historycznej. Ma ono się odbyć 16 lutego Jedna z pań domagała się, by w Zachęcie odbywały się wystawy malarstwa patriotycznego. Inna osoba z zadowoleniem stwierdziła, że w Polskim Radiu przywrócono koncerty Chopina.
Spotkanie zakończyło się kilka minut po 19:00. Sala, jak zwykle, była pełna. Imprezę transmitowali na żywo panowie Zakrzewski i Kutermankiewicz z portalu Solidarni 2010. W tym samym portalu wkrótce będzie można znaleźć nagranie wideo z wykładu.
Dopóki nie ma relacji z wykładu wrzucam inny film: Prawo i polityka aktualność nauczania św. Tomasza z Akwinu
Dziękuję za dobry wykład pana W. Golonki. Znałem go tylko z artykułu o źródłach tomizmu, z którego tezami polemizowałem na łamach „Rocznika tomistycznego“, a tu ten jego wykład bardzo mi się podobał. Zacząłem także słuchać jego wykładu o prawdziwej i fałszywej religii… Także ciekawe ujęcie. Warto wysłuchać. Jeszcze raz dziękuję za ten link. Wnioskuję z tego, że czasami pierwsze spotkanie jest niepełne lub wręcz mylące.