Pełen tytuł szóstego wykładu z cyklu “Węzły polskiej pamięci” brzmiał “Napoleon a Polska: Spór o zachodnią orientację polskich nadziei”. Miał on miejsce, tak jak i poprzedni w Domu Pielgrzyma “Amicus” przy parafii św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu [koło pl. Wilsona], a odbył się 7 lutego 2017 o godz 17:00. Poprzednia prelekcja nosiła tytuł “Spór o upadek Polski”. Pisałam o niej {TUTAJ} i dołączyłam nagranie wideo nakręcone przez Solidarnych 2010.
Obecnie wysłuchałam prof. Nowaka przy pomocy Internetu, korzystając z transmisji na żywo. Nagranie wideo z niej jest {TUTAJ}. Namawiam wszystkich do obejrzenia go. Doprawdy warto!!!
Profesor zaczął od trzeciego rozbioru Polski w r. 1795 oraz porozumienia trzech zaborców w Petersburgu w roku 1797. Zapewnili oni wtedy, iż Polska już nigdy się nie odrodzi. Jednak w styczniu tego samego roku powstały Legiony Polskie we Włoszech pod wodzą Jana Henryka Dąbrowskiego walczące u boku wojsk Napoleona z Austrią. Wtedy to miało miejsce pierwsze wykonanie Mazurka Dąbrowskiego [profesor opowiedział o audycji Radia Wolna Europa, która miała formę “reportażu” z tego wydarzenia]. Początkowo z koncepcji współpracy z Francja nic dla Polski nie wynikło. Kolejno zawarto dwa traktaty pokojowe z Austria, pierwszy w październiku 1797, a drugi w Luneville w 1801, a o sprawie polskiej było głucho.
Po pokoju w Luneville 5 tysięcy polskich legionistów zostało wysłanych na wyspę Santo Domingo, by tłumić tam powstanie czarnych niewolników. Powróciło tylko czterystu kilkudziesięciu. Sytuacja uległa zmianie, gdy wybuchła wojna Napoleona z Prusami. W roku 1807 oddziały Napoleona dotarły na Śląsk a wkrótce potem do Warszawy. To, co pozostało z legionów zostało przemianowane na Legię Polską, a potem na Legię Nadwiślańską. Stała się ona zalążkiem armii Księstwa Warszawskiego, utworzonego przez Napoleona na mocy Traktatu z Tylży w 1807. Władcą owego Księstwa był król saski, ale w istocie był to francuski protektorat z duża doza autonomii. Konstytucja tego tworu była dziełem Napoleona. Wprowadzono też Kodeks Napoleona.
Napoleon starał się wzmacniać Księstwo Warszawskie przyłączając do niego w 1809 roku ziemie odebrane Austrii. Kres tym usiłowaniom położyła klęska Napoleona w wojnie z Rosja w 1812 roku, w wyniku której Księstwo zostało zajęte przez Rosjan. Na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego w 1815 roku z większości ziem Księstwa Warszawskiego [oprócz Wielkopolski] utworzono Królestwo Polskie połączone unią personalną z Rosją. Miało ono dość szeroką autonomię. Przetrwała ona do upadku Powstania Listopadowego w 1831 roku.
Profesor Nowak mówił następnie o sporach o ocenę działalności Napoleona. Jedni twierdzili, że oszukał on Polaków, a inni zaś wielbili go bezkrytycznie. Faktem jest jednak, że Napoleon doprowadził do tego, iż sprawa polska stała się znów aktualna, a autonomie panująca przez 24 lata [1807-1831] pozwalała rozwijać się polskości. Mówił także o oddźwięku kampanii napoleońskiej w kulturze, w tym oczywiście o “Panu Tadeuszu”. Wykład zakończył przypomnieniem prac Mariana Brandysa, a zwłaszcza “Końca świata szwoleżerów”. Stwierdził, iż książka ta pokazała – jak bohaterowie epoki napoleońskiej rozmieniali potem swa sławę na drobne, grzęznąc w korupcji i kolaboracji. Andrzej Nowak jest zdania, że dlatego nikt obecnie “Końca świata szwoleżerów” nie wznawia, gdyż podobny los spotkał obecnie dawnych bohaterów “Solidarności”. Boją się oni takich porównań.
______________________________________________________________________________________________________________
Grafika:wlaczpolske.pl
Wideo jest tu: